Aprendiendo a compostar

Fecha: enero 23, 2018

[:es]Hemos ya hablado en otras publicaciones sobre la problemática del desperdicio alimentario, toda aquella comida que aún teniendo valor nutritivo termina en la basura. Una vez que se deposita en el contenedor se incorpora al ciclo de gestión de residuos, perdiendo parte de su valor.
Si tienes una casa con una finca y/o terraza, en el medio rural o en la ciudad puedes aprovechar parte de tus residuos orgánicos de una forma ecológica. A través del compostaje, ¿te animas a ello? 😉

¿Qué es el compostaje?

El compostaje es un proceso biológico que está realizado por una serie de microorganismos (hongos y bacterias) y por organismos de mayor tamaño (como insectos pequeños o lombrices). Todos ellos van a triturar, comer y digerir los residuos orgánicos, transformándolos en el producto que buscamos, el compost.
El compostaje doméstico se ve influido por:

  • El tamaño del residuo: un tamaño óptimo de residuo entre 1-5 cm, intentando combinar capas finas y gruesas, lo que ayuda al paso del aire.
  • La relación carbono-nitrógeno: se deben combinar residuos ricos en nitrógeno que aceleran la descomposición con residuos ricos en carbono que la retardan. En líneas generales, los materiales ricos en carbono son aquellos marrones y secos ( ramas, paja, restos de  poda, etc.) y los ricos en nitrógeno los verdes y húmedos (restos de cocina, hierba verde,  estiércol, etc.).
  • La aireación: el compostaje doméstico es un proceso aeróbico; es decir, necesita oxígeno en todo momento. Por ello, una de las tareas básicas del compostaje es voltear continuamente la pila de residuos.
  • La humedad: para un óptimo compostaje, el material debe estar en todo momento húmedo, pero no gotear.
  • La temperatura: la degradación de la materia orgánica se produce entre los 35 y los 65 grados centígrados.

Algunas ventajas del compostaje

La naturaleza está conformada por diferentes ecosistemas con procesos cíclicos cerrados e interconectados entre sí. Cuando las personas consumimos productos, en este caso alimentarios, y no los devolvemos al medio, estamos rompiendo este ciclo o, más bien, dejándolo abierto. El compostaje nos ayuda a cerrarlo. Pero no es esta su única ventaja, también:

  • Genera un producto orgánico que mejora las propiedades del suelo y permite reducir la cantidad de fertilizantes químicos.
  • Aumenta la capacidad de retención de humedad del suelo, lo que ayuda a controlar la erosión.
  • Aumenta la fauna del suelo.
  • Crea un sumidero de CO2, por lo que contribuye a la lucha contra el cambio climático. Además, al tratar el residuo en el lugar donde se produce se evitan emisiones de gases de efecto invernadero asociadas al transporte para su tratamiento.

¿Por dónde empezamos?

  1. Busca un espacio en tu finca, jardín o terraza para montar un compostador. Ten en cuenta que el compostador debe estar en contacto directo con la tierra para favorecer el acceso a los organismos naturales que producen el compost. También es recomendable que se encuentre en un lugar sombreado y protegido de cambios bruscos de temperatura y humedad.
  2. Instala el compostador. Puede ser artesanal (hecho con palés o con redes y mallas) o comercial. También se necesita un recipiente en tu cocina para el depósito de los residuos orgánicos, una pala o aireador para remover el compost y unas tijeras de poda, para cortar los residuos más grandes.
  3. Construye una base de restos de poda de 10-15 cm de espesor. Esto va a ayudar a que se aireen y drenen los residuos que se colocan justo encima.

Cuando tengas todo listo, ya puedes empezar a compostar tus residuos orgánicos y restos de comida. Fruta y verdura, cáscara de huevo, posos de café y té, arroces y pasta cocida, pan, cáscara de frutos secos… También césped, restos de poda, parte de la cosecha de la huerta estropeada, fibras naturales, entre otros.

  Recursos para niños y niñas sobre compostaje

Involucrar a tus hijas e hijos o a tus alumnos en el proceso de compostaje sirve para vincularlos con la naturaleza y hacer que tomen conciencia de que es posible devolver los residuos orgánicos a su ciclo natural, contribuyendo a la mejora ambiental del planeta.
A continuación, te dejamos una serie de ideas de actividades para realizar con los y las pequeñas de la casa:

  • Niñas/os de la etapa de educación infantil: puedes visualizar con ellos este vídeo de Sésamo Street o buscar en Youtube el capítulo de Peppa Pig sobre el Compost. ¡Les van a encantar!
  • Niñas/os de 1-2º de educación primaria: prueba a realizar plantaciones con el mismo tipo de semilla en dos recipientes diferentes. En uno de ellos echa compost y en el otro, tierra normal. Comenta con el alumnado las diferencias que vayas apreciando.
  • Niñas/os de 3-4º de educación primaria: háblales del vermicompostaje, el compost producido por lombrices. Investiga en la red todas las opciones existentes, entre las que se encuentra el Manual de vermicompostaje del Gobierno de Canarias.
  • Niñas/os de 5-6º de educación primaria: pueden realizar una experiencia de stop motion, a través del recurso educativo de Sogama. Compostaje Doméstica. Solo necesitan un ordenador y ¡a jugar!

Puedes conocer más sobre el compostaje consultando estas referencias:
 

[:gl]Xa falamos noutras publicacións sobre a problemática do desperdicio alimentario, toda aquela comida que aínda tendo valor  nutritivo termina no lixo. Unha vez que se deposita no colector incorpórase ao ciclo de xestión de residuos, perdendo parte do seu valor.
Se tes unha casa cunha leira e/ou terraza, no medio rural ou na cidade podes aproveitar parte dos teus residuos orgánicos dunha forma ecolóxica. A través da compostaxe, anímaste a iso? 😉

Que é a compostaxe?

A compostaxe é un proceso biolóxico que está realizado por unha serie de microorganismos (fungos e bacterias) e por organismos de maior tamaño (como insectos pequenos ou miñocas). Todos eles van a triturar, comer e dixerir os residuos orgánicos, transformándoos no produto que buscamos, o compost.
A compostaxe doméstica vese influída por:

  • O tamaño do residuo: un tamaño óptimo de residuo entre 1-5 cm, tentando combinar capas finas e grosas, o que axuda ao paso do aire.
  • A relación carbono-nitróxeno: débense combinar residuos ricos en nitróxeno que aceleran a descomposición con residuos ricos en carbono que a retardan. En liñas xerais, os materiais ricos en carbono son aqueles marróns e secos ( ramas, palla, restos de poda, etc.) e os ricos en nitróxeno os verdes e húmidos (restos de cociña, herba verde, esterco, etc.).
  • A aireación: a compostaxe doméstica é un proceso aerobio; é dicir, necesita osíxeno en todo momento. Por iso, unha das tarefas básicas da compostaxe é voltear continuamente a pila de residuos.
  • A humidade: para unha óptima compostaxe, o material debe estar en todo momento húmido, pero non gotear.
  • A temperatura: a degradación da materia orgánica prodúcese entre os 35 e os 65 graos centígrados.  

Algunhas vantaxes da compostaxe

A natureza está conformada por diferentes ecosistemas con procesos cíclicos pechados e interconectados entre si. Cando as persoas consumimos produtos, neste caso alimentarios, e non os devolvemos ao medio, estamos a romper este ciclo ou, máis ben, deixándoo aberto. A compostaxe axúdanos a pechalo. Pero non é esta a súa única vantaxe, tamén:

  • Xera un produto orgánico que mellora as propiedades do chan e permite reducir a cantidade de fertilizantes químicos.
  • Aumenta a capacidade de retención de humidade do chan, o que axuda a controlar a erosión.
  • Aumenta a fauna do chan.
  • Crea un sumidoiro de CO2, polo que contribúe á loita contra o cambio climático. Ademais, ao tratar o residuo no lugar onde se produce evítanse emisións de gases de efecto invernadoiro asociadas ao transporte para o seu tratamento.

Por onde empezamos?

    1. Busca un espazo na túa leira, xardín ou terraza para montar un  composteiro. Ten en conta que o  composteiro debe estar en contacto directo coa terra para favorecer o acceso aos organismos naturais que producen o compost. Tamén é recomendable que se atope nun lugar sombreado e protexido de cambios bruscos de temperatura e humidade.
    2. Instala o  composteiro. Pode ser artesanal (feito con  palés ou con redes e mallas) ou comercial. Tamén se necesita un recipiente na túa cociña para o depósito dos residuos orgánicos, unha pa ou  aireador para remover o compost e unhas tesoiras de poda, para cortar os residuos máis grandes.
    3. Constrúe unha base de restos de poda de 10-15 cm de espesor. Isto vai axudar a que se aireen e  drenen os residuos que se colocan xusto encima.


Cando teñas todo listo, xa podes empezar a  compostar os teus residuos orgánicos e restos de comida. Froita e verdura, casca de ovo, pousos de café e té, arroces e pasta cocida, pan, casca de froitos secos… Tamén céspede, restos de poda, parte da colleita da horta estragada, fibras naturais, entre outros.

Recursos para nenos e nenas sobre compostaxe:

Involucrar ás túas fillas e fillos ou aos teus alumnos no proceso de compostaxe serve para vinculalos coa natureza e facer que tomen conciencia de que é posible devolver os residuos orgánicos ao seu ciclo natural, contribuíndo á mellora ambiental do planeta.
A continuación, deixámosche unha serie de ideas de actividades para realizar cos e coas pequenas da casa:

  • Nenas/os da etapa de educación infantil: podes visualizar con eles este vídeo de Sésamo Street ou buscar en Youtube o capítulo de Peppa Pig sobre o Compost. Vailles encantar!
  • Nenas/os de 1-2º de educación primaria: proba a realizar plantacións co mesmo tipo de semente en dous recipientes diferentes. Nun deles bota compost e no outro, terra normal. Comenta co alumnado as diferenzas que vaias apreciando.
  • Nenas/os de 3-4º de educación primaria: fálalles da  vermicompostaxe, o compost producido por lombrigas. Investiga na rede todas as opcións existentes, entre as que se atopa o Manual de vermicompostaxe do Goberno de Canarias.
  • Nenas/os de 5-6º de educación primaria: poden realizar unha experiencia de stop  motion, a través do recurso educativo de Sogama. Compostaxe Doméstica. Só necesitan un ordenador e a xogar!

Podes coñecer máis sobre a compostaxe consultando estas referencias:

 [:]